پرسش :

موضوع مناظره امام رضا (ع) با جاثليق چه بود؟

پاسخ :
مأمون در مرو به تدبير فضل بن سهل، وزير ايراني خود جلسه اي با حضور دانشمندان بزرگ جهان اسلام و غير آن ترتيب داد و از آن جهت که مأمون خود معتزلي و علاقه مند به مباحث عقلي بود و عقل گرايي را به روش معتزله ترويج مي داد و به مجادلات و مناظرات کلاسي علاقه مند بود، دوست داشت در اين مجلس علم اهل بيت ـ عليهم السلام ـ را بسنجد و از طرفي با اين حرکت اهداف سياسي نيز داشت. او امام رضا ـ عليه السلام ـ را که در مرو (خراسان) حضور داشت دعوت کرد تا در اين مجلس شرکت کند و امام با گشاده رويي شرکت در آن را پذيرفت و مباحث و گفت و گوهايي با اهل اديان داشت؛ از جمله گفت و گو با جاثليق، که پيشواي بزرگ مسيحيان و رهبر مذهبي کليساي شرقي، ارمنستان، حبشه و گرجستان بود و علاوه بر منصب ديني، نماينده سياسي دولت مسيحي و به اصطلاح سرکنسول بود،[1] اما وي نتوانست عقايد غلوآميز مسيحيان نسبت به الوهيت حضرت مسيح ـ عليه السلام ـ را توجيه کند و از پاسخ عاجز ماند.[2]
امام رضا ـ عليه السلام ـ افزون بر اين بحث، درباره عبادت و معجزات حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ و بشارت آمدن پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از انجيل به او خبر داد و جاثليق پس از شنيدن اظهارات عالمانه امام رضا ـ عليه السلام ـ حيرت زده شد و پس از گفت و گوهايي به کلي درمانده و مغلوب روش امام و استدلال هاي بي نظير آن حضرت گرديد و امام خطاب به او فرمود: اي جاثليق! هر چه مي خواهي سئوال کن، اما او از سؤال کردن امتناع نمود و گفت: اکنون شخص ديگري غير از من سؤال کند؛ قسم به حق مسيح که گمان نمي کردم در ميان مسلمانان کسي مثل تو باشد.[3] و بر اساس گزارش متون اسلامي، به وحدانيت خدا و عدم الوهيت عيسي ـ عليه السلام ـ اعتراف کرد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.مجموعه مقالات دومين گنگره جهاني حضرت رضا ـ عليه السلام ـ .
2. ترجمه عيون اخبار الرضا؛ شيخ صدوق.غفاری.
3. مجموعه مقالات نخستين همايش علمي پژوهشي امام رضا(ع)، چاپ دانشگاه آزاد اسلامي زنجان.

پی نوشتها:
[1]. تاج العروس، ج13، ص59، دائرة المعارف، مصاحب، ج1، ص716.
[2]. طبرسي، احتجاج، ج2، ص416، بيروت، موسسه اعلمي، 1403ق.
[3]. مهدي پيشوايي، سيره پيشوايان، ص526، به نقل از مجموعه آثار دومين گنگره جهاني حضرت رضا ـ عليه السلام ـ 1366ش، ج1، ص432 و 452، مقاله آيت الله مکارم شيرازي.
منبع: اندیشه قم